Dzisiaj w ramach akcji „W 80 blogów dookoła świata”* piszemy o seksie. Temat śliski, bo zaraz mi zarzucicie, że w tej kwestii praktyka zawsze jest lepsza od teorii 😛 , ale postanowiłam przygotować dla Was wpis językowy. Ot, żeby było trochę bardziej intelektualnie (niż mogłoby się wydawać).
W dzisiejszym wpisie będzie trochę rosyjskich anegdot związanych z seksem – na przykładzie ich tłumaczeń chciałabym Wam pokazać, że ich żartobliwy wydźwięk nie zawsze będzie taki sam dla osoby uczącej się języka jak dla native speakera.
Zanim jednak do tego dojdziemy, wyjaśnijmy kilka kwestii językowych.
Seks – wymowa i czasowniki
Słowo „seks” (ros. секс) czytamy twardo, wbrew rosyjskiej fonetyce (nie „sieks”). Skąd się to wzięło? W latach 90. na fali zapożyczeń z języka angielskiego w rosyjskim pojawiło się sporo nowych słów, które czytano twardo (np. принтер – drukarka, czyt. jako „printer” a nie „printier”; интернет – internet, czyt. jako „internet” a nie „interniet” etc.). Oczywiście, można było je zapisać z tzw. „e odwróconym” („э”), co sugerowałoby właśnie twardą wymowę, ale dostosowano je do pisowni rosyjskiej, stosując „e”, które wymawiamy miękko jako „je”.
„Uprawiać seks/miłość” to po rosyjsku занима́ться се́ксом/любо́вью, można też „posiadać kontakty seksualne” – име́ть половы́е отноше́ния lub „współżyć” – сожи́тельствовать. Jak w każdym innym języku, na określenie tej ważnej czynności w życiu człowieka mamy mnóstwo wyrażeń – począwszy od pieszczotliwych, a na wulgarnych skończywszy. Szeroki wybór tych ostatnich otwiera тра́хаться, czyli „pieprzyć się” – resztę znajdziecie we wpisie Przekleństwa po rosyjsku.
Inną kategorią słów są te, które w sposób eufemistyczny oddają właściwe znaczenie. Niektóre z nich to: поста́вить гра́дусник („umieścić termometr”), буди́ться i спеть колыбе́льную („budzić się” i „zaśpiewać kołysankę” w zależności od pory dnia), на́шей ло́жкой ва́шу ка́шу помеша́ть (pomieszać łyżką czyjąś kaszę) czy трево́жить вну́тренний мир свои́м вне́шним („niepokoić świat wewnętrzny swoim zewnętrznym”).
Dowcipy w tłumaczeniu
Tych też jest mnóstwo; wybrałam trzy, w których chciałabym wskazać różne aspekty językowe.
czyli słowa związane z daną kulturą. Zobaczmy jeden z przykładów:
Презервативы „Бочкарев” – надо чаше встречаться!
Tłumaczenie: Prezerwatywy „Boczkariow” – trzeba się częściej spotykać!
Żeby się dowiedzieć o co chodzi, trzeba sprawdzić nazwę „Boczkariow”. Okazuje się, że chodzi o piwo, a dalsza część dowcipu to hasło reklamowe, użyte przez producenta. Tak więc dowcip został stworzony na bazie skojarzenia „jak można by było reklamować prezerwatywy”.
- Inne znaczenie słowa
Если девушка распускает волосы – будет секс.
Если девушка собирает волосы – будет минет.Tłumaczenie: Jeśli dziewczyna rozpuszcza włosy – będzie seks.
Jeśli dziewczyna spina włosy – będzie mineta.
Coś tu się nie zgadza – jeśli „dziewczynę” zastąpimy „chłopakiem”, będzie to miało sens (zakładając, że facet ma długie włosy), ale chyba lepsze będzie użycie „lodzika” (czy co tam się Wam kojarzy) zamiast „minety”. Bo faktycznie w języku rosyjskim minetę robi kobieta, a nie mężczyzna.
- Kontekst
– Кто там?
– Секс по домофону, я медленно снимаю с себя варежки…Tłumaczenie: – Kto tam?
– Seks przez domofon, powoli ściągam rękawiczki…
O ile jeszcze „seks przez telefon” czy „seks przez internet” jakoś się nam może skojarzyć, to ja jako dziecko lat 80. pamiętam dowcipy w stylu „robili cię przez telefon i żetonów zabrakło” 😛 . W tym kontekście „seks przez domofon” nabiera innych, nazwijmy to „kulturowych” skojarzeń.
Kolejna kwestia to ва́режки, czyli „wełniane rękawiczki z jednym palcem”.
Teraz to się można śmiać 😛 . Ale faktycznie, rozumienie dowcipów w innym języku to nie zawsze łatwa sprawa (potem zostaje tzw. sztuczny śmiech, kiedy nie zrozumiemy, a nie chcemy wyjść na niedomyślnych, lub poddanie się i poproszenie, o zgrozo, o wytłumaczenie kawału. Zazwyczaj wtedy nie jest już taki śmieszny).
* „W 80 blogów dookoła świata” – tradycyjna, comiesięczna (w tym miesiącu już 51.) akcja organizowana w ramach projektu „Blogi Językowe i Kulturowe”. Jej założeniem jest przygotowywanie wpisów na jeden wybrany temat. We wspomnianym projekcie działam od 2014 roku.
Jeżeli jesteście spragnieni innych, „seksualnych” treści, zapraszam do innych blogerów biorących udział w akcji „W 80 blogów dookoła świata”:
Chiny:
Biały Mały Tajfun: Namu
Francja:
Blog o Francji, Francuzach i języku francuskim: Seks po francusku
Gruzja:
Gruzja okiem nieobiektywnym: Jak używać prezerwatywy, czyli seks w Gruzji
Holandia / Belgia:
Niderlandica: Czerwone latarnie i magiczne okna – prostytucja w Holandii i Belgii
Irlandia:
W Krainie Deszczowców: Sex w Irlandii
Niemcy:
Niemiecki w domu: Seks po niemiecku
Wielka Brytania:
Angielski dla każdego: Let’s talk about sex, czyli o edukacji seksualnej w Anglii
Włochy:
Studia, parla, ama: 10 słów związanych z seksem
