Na określenie stopnia trudności danego tekstu wpływa wiele różnych czynników. Mogą to być słowa, wyrażenia związane z bytem, kulturą danego kraju czy specjalistyczne określenia, charakteryzujące teksty branżowe.
Wspomniana leksyka wymaga wzmożonej czujności tłumacza, gdyż bardzo często jej przełożenie jest trudne, a czasami niemożliwe i wymaga np. użycia chytrze skonstruowanego zamiennika. Jakby nie było, w takich sytuacjach tłumacz musi zachować zimną krew i wykazać się talentem oraz znajomością rozmaitych technik translatorskich, aby tłumaczenie jak najwierniej oddawało sens oryginalnego tekstu.
Poniżej przedstawiamy przykłady leksyki, która potrafi tłumacza wprawić w zakłopotanie.
- Terminy (термины) – pojawiają się głównie w tekstach specjalistycznych.W tym przypadku tłumaczenie musi być wierne oryginałowi, aby nie było żadnych nieścisłości i dwuznaczności, co niekiedy może być fatalne w skutkach, np. w przypadku tekstów medycznych. Dlatego terminy zawarte w tekście oryginalnym w tłumaczeniu powinny być zastąpione tylko i wyłącznie terminami.
np. pol. pentesting -> рус. тест на проникновение - Internacjonalizmy (интернациональная лексика) czyli wyrazy, które w różnych języka brzmią podobnie i mają podobne znaczenie. W tym wypadku należy pamiętać o np. innych końcówkach fleksyjnych w zależności od języka i wystrzegać się kalek językowych.
np. pol. sybarytyzm -> рус. субаридство - Słowa związane z kulturą, tradycją, obyczajami danego narodu (реалии). Ze względu na ich charakter, przekład jest wyjątkowo trudny, gdyż wymaga od tłumacza znajomości realiów danej kultury, a także pewnej wiedzy od odbiorcy, aby odpowiednio zrozumiał przełożony tekst.
np. рус. Масленица (ruskie święto o korzeniach pogańskich, obchodzone 7 tygodni przed Wielkanocą) - Nazwy własne (собственные имена), których się nie tłumaczy. Tutaj potrzebna jest praca ze słownikami, które podają formy zwyczajowo przyjęte w danym języku.
np. pol. Katarzyna -> рус. Екатерина - Wyrazy dźwiękonaśladowcze (звукоподражание), wykrzyknienia (междометие), słowa, wyrażające emocje (эмоционально окрашенная лексика).
np. pol. kwa, kwa (dźwięk wydawany przez kaczkę) -> рус. кря, кря
np. pol. aha -> рус. ага - Wyrażenia związane z typowymi sytuacjami, np. pożegnania, przywitania (лексика, которая обслуживает ритуализованные ситуации).
np. pol. dzień dobry, cześć (przywitania) -> рус. добрый день, привет - Odmiany języka literackiego – dialekty, żargony (отклонения от литературной нормы: диалекты, жаргоны).
np. рус. не серчайте (не сердитесь) - Wady wymowy (дефекты речи) czyli specyficzny sposób konstrukcji wypowiedzi danego bohatera. Mogą to być typowe wady, jak np. jąkanie, lub związane z artykulacją głosek charakterystycznych tylko dla danego języka, co już sprawia większą trudność tłumaczowi.
np. рус. „каова” вместо „корова” (пропуск „трудного” звука) - Wyrazy nieprzekładalne (непереводимые слова), np. gra słów lub kalambury.
kliknij obrazek (ze strony: http://trinixy.ru) - Utarte zwroty – związki frazeologiczne, porzekadła, skrzydlate słowa (устойчивые выражения: фразеологизмы, поговорки, крылатые фразы). Praktyka nakazuje szukać odpowiednika w języku, na który tłumaczymy.
np. pol. „nudy na pudy” -> рус. „тоска зеленая” - Okazjonalizmy (окказионализмы) – słowa odautorskie, nacechowane indywidualnie. Trudny orzech do zgryzienia…
рус. „отсебятина”
Ни пуха, ни пера🙂