W jednym z wcześniejszych wpisów, poświęconym rodzajom przekładów, wspomniałam o tłumaczeniu filmowym. Warto bliżej się przyjrzeć temu zagadnieniu i wyjaśnić kilka terminów.
Zasadniczo przekład filmowy można podzielić na dubbing i tłumaczenie czytane przez lektora – ten ostatni rodzaj występuje zarówno w wersji profesjonalnej, jak i amatorskiej.
Dubbing (дублированный перевод, дубляж) – przekład wysokiej jakości, przygotowany przez grupę osób, najczęściej aktorów, bez oryginalnych dialogów w tle. Jest to dość droga technika, a jej opracowanie trwa kilka miesięcy. Istotne jest, aby głos lektora odpowiadał ruchom ust danego bohatera (tzw. kłapom), czy charakterystyce całej postaci. Odpowiednie przetłumaczenie tekstu to głównie wyzwanie dla dialogisty (osoba zajmująca się przygotowaniem dialogów do filmu), którego językowe wyczucie jest tutaj niezbędne.
Tłumaczenie czytane przez lektora (pot. szeptanka, ang. voice over, ros. закадровый перевод) – to tekst tłumaczenia nałożony na oryginalną wersję filmu. W przeciwieństwie do dubbingu, w tle słychać dialogi w języku, z którego tekst był tłumaczony. Tekst tłumaczenia może być czytany przez jedną osobę, dwie (to najczęściej mężczyzna czytający role męskie i kobieta czytająca role żeńskie) lub kilka. Szeptanka oczywiście jest tańsza niż dubbing i nieporównywalnie krócej się ją przygotowuje.
Istnieje również pojęcie symultanicznego tłumaczenia „na żywo” w czasie trwania filmu (cинхронный закадровый перевод). Taka forma obecnie należy już do przeszłości, ale należy pamiętać, że takie były początki tłumaczeń filmowych (tak tłumaczono w ZSRR w latach 80 i 90-tych – tu należy wspomnieć chociażby nazwisko Leonida Wołodarskiego, wybitnego tłumacza symultanicznego filmów).
Napisy dialogowe (cубтитры, żarg.сабы) – tłumaczenie jest wyświetlane w formie napisów w dole ekranu adekwatnie do oryginalnych dialogów. Może to też być udogodnienie dla osób niedosłyszących.