Rosyjskie partykuły разве i неужели

Jeśli chcemy wyrazić wątpliwość czy komuś nie dowierzamy, tytułowe partykuły pytajne są jak znalazł. Możemy je tłumaczyć jako czyżby, czyżby naprawdę, serio.

Aby na początek nieco ułatwić sprawę, powinniśmy zapamiętać, że разве i неужели występują na początku zdania. Jest jednak między nimi pewna różnica stylistyczna, którą dodatkowo wzmacnia mniej lub bardziej „niedowierzająca” intonacja.

Warto podkreślić, że polskie czyżby / czyżby naprawdę używamy w poniższych przykładach dla bardziej obrazowego wyjaśnienia rosyjskich słówek. W potocznej polszczyźnie raczej tak nie mówimy, wystarczy odpowiednia intonacja, przy pomocy której wyrażamy niedowierzanie.

Разве – kiedy wątpimy mniej

Разве możemy przetłumaczyć jako „czyżby” – widzimy, że czegoś brakuje, coś nie gra, ale mamy lekką wątpliwość, że może być inaczej.

Spójrzmy na przykłady:

  • – Возьми́ соба́ку на прогу́лку. – Ра́зве Ма́ша не взяла́? / – Weź psa na spacer. – Czyżby (można też przetłumaczyć np. jako „a co”) Masza nie wzięła? [rozmówcy najwyraźniej nie chce się wyjść z domu, więc przeciąga sprawę]
  • Где поку́пки? Ра́зве ты не была́ в магази́не? – Gdzie zakupy? Czyżbyś nie była w sklepie? [bardziej naturalnie będzie brzmiało po polsku: „nie byłaś w sklepie?” z odpowiednią intonacją]

Dzięki разве możemy również wyrazić ironię:

  • Ра́зве э́то твоя́ „краса́вица”? – I to ma być ta twoja „piękność”?

Неужели – kiedy wątpimy bardziej…

…bo np. mamy ku temu mocną podstawę – kogoś nie ma i cudownie się nie pojawi, ktoś zjadł ostatnie jabłko lub spóźniliśmy się na jedyny w danym dniu pociąg do Lublina (lub innego miejsca). Ta partykuła jest zdecydowanie bardziej ekspresywna, bliższa zdaniom wykrzyknikowym niż pytającym.

Przykłady:

  • Неуже́ли он уе́хал? – Czyżby naprawdę (lepszy wariant „na serio”) on pojechał? [widzimy, że danej osoby już nie ma, ale dla wypowiadającego jest to zupełnie nie do przyjęcia, jest bardzo zdziwiony taką sytuacją]
  • Неуже́ли они́ вме́сте? – Czyżby oni naprawdę byli razem? [bardziej naturalne: „oni na serio są razem”; rozmówca nie może uwierzyć, ponieważ wszelkie znaki na niebie i ziemi wskazują, że powinno być dokładnie na odwrót]

Do kolekcji polecam chytre słówko „ли”, dzięki któremu możemy zadawać pytania. Przykłady znajdziecie w poniższym wpisie:

Obraz Gerd Altmann z Pixabay