Nie wiem, czy piątek to dobry moment na rozważania o chorobach, ale obawiam się, że żaden nie jest właściwy. Podejdźmy więc do sprawy pod kątem językowym, życząc sobie przy okazji dużo zdrowia. 😉
W języku rosyjskim, podobnie jak w polskim, jest sporo zapożyczeń z języków łacińskiego i greckiego, jeśli chodzi o nazwy chorób i różnych dolegliwości. Część z nich przejęto w formie niewiele odbiegającej od oryginalnej (np. łac. leucaemia – pol. leukemia, ros. лейкеми́я), część zaś znalazła swoje odpowiedniki w języku rodzimym (np. łac. rubeolla – pol. różyczka, ros. красну́ха).
Jednak zanim przejdziemy do terminów medycznych, w ramach usystematyzowania wiedzy przyjrzyjmy się kilku klasyfikacjom chorób.
Klasyfikacje chorób po rosyjsku
Wybrałam dwie w zależności od następujących kryteriów:
Ogólne
- врождённые боле́зни – choroby wrodzone
- инфекцио́нные боле́зни – choroby zakaźne
- боле́зни наруше́ния обме́на веще́ств – choroby metaboliczne
- дефицита́рные боле́зни – choroby wywołane niedoborem danej substancji
- о́пухолевые боле́зни – choroby nowotworowe
- боле́зни, вызыва́емые физи́ческими и́ли хими́ческими возде́йствиями – choroby wywoływane czynnikami fizycznymi i chemicznymi
- дегенерати́вные боле́зни – choroby degeneracyjne
- аллерги́ческие боле́зни – choroby alergiczne
Rodzaj narządów, których dotyczą (wybrane przykłady)
- боле́зни пищевари́тельной систе́мы – choroby układu pokarmowego
- боле́зни серде́чно-сосу́дистой систе́мы – choroby układu krwionośnego
- не́рвные боле́зни – choroby układu nerwowego
- вну́тренние боле́зни – choroby wewnętrzne
- боле́зни о́рганов дыха́ния – choroby układu oddechowego
- глазны́е боле́зни – choroby oczu
Terminy medyczne a codzienna komunikacja
Terminy to słowa, które precyzyjnie opisują daną dziedzinę zjawisk i ich znajomość jest wymagana w konkretnych środowiskach zawodowych, których dotyczą. Nie inaczej jest wśród medyków, których sposób opisywania chorób zazwyczaj jest niezrozumiały dla zwykłego pacjenta, gdyż używają oni słownictwa pochodzącego z greki i łaciny.
Na szczęście w sukurs przychodzi język ojczysty wraz z rodzimymi odpowiednikami niektórych nazw. Przyjrzyjmy się kilku przykładom.
Termin z greki/łaciny | Rosyjskie zapożyczenie | Rosyjski odpowiednik |
mastitis (łac.) – zapalenie sutka | масти́т | грудни́ца |
diarrhoea (łac.) – biegunka | диаре́я | поно́с |
alopecia (łac.) – łysienie | алопе́ция | облысе́ние |
πνευμονία (stgr.) – zapalenie płuc | пневмони́я | воспале́ние лёгких |
rhinitis (łac.), κόρυζα (stgr.) – katar | рини́т | на́сморк |
gastritis (łac.), γαστήρ (stgr. „żołądek” i końcówka „-itis”, która oznacza zapalenie) – zapalenie żołądka | гастри́т | воспале́ние желу́дка |
pediculosis (łac.) – wszawica | педикулёз | вши́вость |
.
.