Wracamy do tematu, który osobom zaczynającym swoją przygodę z językiem rosyjskim spędza sen z powiek – chodzi mianowicie o akcentowanie w języku rosyjskim. A konkretniej – sytuację, w której akcent nie zawsze pada tam, gdzie zapamiętaliśmy.
.
Akcent w języku rosyjskim – co o nim wiemy?
Na pewno wiemy o akcencie w języku rosyjskim, że jest:
- dynamiczny – akcentowana samogłoska jest wymawiana mocniej, głośniej,
- swobodny – akcent pada na różne sylaby w wyrazie (na początku, tzw. nagłosie, w środku i na końcu, tzw. wygłosie),
- ruchomy – w różnych formach danego wyrazu (np. przy odmianie przez przypadki) może padać na różne sylaby.
Wynika zatem, że, ucząc się języka rosyjskiego, zwracamy uwagę na akcenty i uczymy się ich podobnie jak zapisu czy sposobu wymawiania danego słowa.
.
[alert style=”grey”]
Poczytaj o:
- zasadach akcentowania w języku rosyjskim
- aplikacjach, które pomogą Ci określić akcent w języku rosyjskim
[/alert]
.
Dlaczego akcent może nas zaskoczyć?
Kiedy już się pogodziliśmy z akcentem, mogą pojawić się takie sytuacje, jak poniższa (fragment pochodzi z książki Edwarda Koczergina, „Lalka Anioła”; Эдуард Кочергин, „Ангелова Кукла”):
.
.
Co na pewno warto podkreślić – w tekstach:
- nie zawsze pojawia się litera „ё” (tutaj akurat jest); czasami jest zapisywana jako „e” – z pewnością nie jest to sytuacja kłopotliwa dla native speaker’ów, ale dla osób uczących się rosyjskiego już tak,
- nie zaznacza się akcentów, chyba że… jest ku temu jakiś powód.
.
Jaki?
Omówmy najpierw przykład z fragmentu powieści Koczergina. Mamy czasownik „мо́рщить”, który oznacza „marszczyć” [uwaga: słownik Ożegowa podaje dwie formy: „мо́рщить” twarz i „морщи́ть” odzież]. Forma imiesłowu czasu teraźniejszego będzie „мо́рща”, a tu nam autor funduje „морща́”. Akcent zaznaczono celowo, żeby nie zmylić czytelnika i wskazać mu, że niekoniecznie chodzi o imiesłów.
Może się też zdarzyć, że spotkamy się z zapisem „что́”. Niby oczywiste, że kiedy to słowo czytamy osobno, musimy zaakcentować jedyną samogłoskę. Natomiast jeśli występuje ono w towarzystwie innego słowa, tworzy tzw. całość akcentową i ten akcent traci, np. w wyrażeniu „потому́ что” („ponieważ”). Stąd, jeżeli spotkamy się w tekście z zapisem „что́”, oznacza to, że mamy do czynienia z akcentem logicznym i autor celowo chciał zwrócić uwagę na to słowo.
Zupełnie inna kwestią natomiast pozostaje akcentowanie w poezji (takie „niecodzienne” akcenty również są zaznaczone). Nie zawsze jest ono zgodne z obowiązującymi normami i wynika z tzw. licentia poetica, a więc swobody twórczej, i niekiedy ma uzasadnienie stylistyczne lub wynikające z potrzeby zachowania rytmu bądź rymów w wierszu. Osoby zainteresowane tematem odsyłam do rosyjskiego tekstu („Akcent w poezji – norma czy swoboda twórcza”):
.
[alert style=”grey”]
[/alert]
.
Jakie macie sposoby na zapamiętywanie akcentów w rosyjskich słówkach?
.
