Rosja w 10 słowach

Strasznie ten czas leci, bo razem z zaprzyjaźnionymi blogerami kulturowymi i językowymi organizujemy naszą akcję „W 80 blogów dookoła świata” po raz… pięćdziesiąty! Dla mnie oznacza to, że z samym projektem jestem związana już ponad cztery lata 🙂 A dzisiaj próbujemy pisać o niemożliwym – dziesięciu słowach, które kojarzą nam się z wybranym krajem. Oj, będzie trudno.

Oczywiście, lista jest mocno subiektywna i niepełna, bo w końcu nie bez kozery Fiodor Tiutczew napisał w swoim czterowierszu, że „Rosji nie da się objąć rozumem”:

Умом Россию не понять,
Аршином общим не измерить:
У ней особенная стать —
В Россию можно только верить.

No nic – zaczynamy!

#1 Доброжелательность (życzliwość)

Tak, dobrze czytacie. Wbrew wielu stereotypom i wyobrażeniom Rosjanie, których miałam okazję poznać, byli bardzo życzliwi. Nie mówię, że od razu wszyscy, o nie – na początku zdarzał się formalny ton, dystans, ale potem, kiedy już udało się przełamać lody, konwersacja nabierała kolorów i pozytywnych odcieni. Co jednak muszę podkreślić, o polityce i historii nie lubię rozmawiać – w wielu przypadkach to dzieli i nie buduje pozytywnych relacji (nie mam na myśli sytuacji, w których ktoś mnie jawnie atakuje, bo wtedy nawet nie ma sensu wchodzić w dialog).

#2 Русский язык (język rosyjski)

Moja przygoda z nim trwa nieprzerwanie od 2006 roku i jest dla mnie źródłem nieustających inspiracji. Uwielbiam ten język, bardzo lubię w nim mówić i słuchać, kiedy ktoś się w nim komunikuje. Cieszy mnie również, że znajomością rosyjskiego mogę dzielić się z osobami, które uczę i również dla mnie jest to okazja to zgłębiania jego tajników. Pewnie tego wszystkiego by nie było, gdybym nie trafiła na świetnych pedagogów – jeśli chcesz więcej poczytać na ten temat, zapraszam Cię do wpisu Dzień Nauczyciela – komu zawdzięczam znajomość rosyjskiego?.

#3 Русская интонация (intonacja rosyjska)

Ci z Was, którzy uczą się rosyjskiego być może mieli okazję zapoznać się z materiałami teoretycznymi, ile w tym języku jest konstrukcji intonacyjnych – aż siedem! (dość szczegółowo są opisane np. w książce Janusza Henzla i Edwarda Szędzielorza „Wymowa i intonacja i rosyjska”). Pamiętam, kiedy uczyliśmy się ich na zajęciach, z uporem maniaka odsłuchując i powtarzając nagrania poszczególnych wypowiedzi. Jednak najskuteczniejszą metodą było osłuchanie się z językiem i rozmowa z native speakerami.

Oczywiście, tych konstrukcji używam intuicyjnie, nie byłabym w stanie wskazać numeru tej, która aktualnie bardziej pasuje do danego kontekstu. Nie mówiąc już o próbie „sztucznego” podawania przykładu z użyciem odpowiedniej intonacji (ale z drugiej strony – czy łatwo i bez zastanowienia zaprezentować na zawołanie przykład, jaką intonację stosujemy w pytaniach w języku polskim?).

#4 Зажигалка (zapalniczka)

Słowo, które wraz z całą rodziną wyrazów (зажигать, обжиг etc.) do tej pory wywołuje u mnie uśmiech.

Jeśli chcesz sobie poprawić humor, posłuchaj jak to brzmi w oryginale:

Wiadomo, że kiedy uczymy się nowego języka, to na początku wyłapujemy te słowa, które nam się jakoś charakterystycznie kojarzą lub zabawnie brzmią. Im więcej umiemy i dłużej posługujemy się językiem, to tracimy takie świeże spojrzenie i sama czasami się dziwię, że coś mogło się komuś śmiesznie skojarzyć. Doskonałym remedium na to jest uczenie innych – to właśnie uczniowie dostarczają mi regularnie wielu skojarzeń. 🙂

#5 Водка (wódka)

Musiało być, wybaczcie. Jednak z biegiem lat z zabawnego (?) stereotypu, w moim postrzeganiu ten alkohol zmienił się w groźne memento – w końcu organizm już się tak szybko nie regeneruje :P. Ale шутки в сторону (żarty na bok) – gdyby ktoś chciał sprawdzić swój poziom rosyjskiego, jeśli chodzi o słownictwo związane ze spożywaniem napojów wyskokowych, zachęcam do wypełnienia testu we wpisie Jak się pije po rosyjsku? Test.

#6 Кайф (kajf)

Jedno ze słów-kluczy do zrozumienia rosyjskiej duszy, oznaczające… No właśnie. To coś w rodzaju odczucia spełnienia, samozadowolenia, radości, stabilności psychicznej i fizycznej. Obawiam się, że w języku polskim brakuje nam określenia, które w pełni oddawałoby jego znaczenie.

Albo po prostu:

#7 Тинейджер (nastolatek)

oraz inne zapożyczenia z języka angielskiego. Niby nic, bo w języku polskim sami mamy mnóstwo takich określeń, zapisujemy je, używamy w codziennej komunikacji, ale wśród osób uczących się rosyjskiego wywołują pewną wesołość. Dlaczego? Bo często jest to fonetyczny zapis obcego słowa przy użyciu cyrylicy. Najczęstsza reakcja na takie twory słowne to zazwyczaj… niedowierzanie.

O przykładach anglicyzmów przeczytacie we wpisie Rosyjski: 10 zapożyczeń z języka angielskiego.

#8 Блины (bliny)

Dobrze, że przed rozpoczęciem pisania tego artykułu zjadłam dwie kanapki, bo byłoby ciężko. Pamiętam, kiedy kupowałam na wynos blina z plastrem rozpuszczonego sera żółtego w środku w jednym z moskiewskich barów szybkiej obsługi (забегаловка). Przed nami w kolejce było parę osób, a my jak urzeczeni wpatrywaliśmy się w zgrabne i powtarzające się ruchy sprzedawczyni, która błyskawicznie wlewała płynne ciasto na ogromny rozgrzany palnik, wprawnie je rozprowadzała, a po chwili każdemu z oczekujących głodomorów wręczała parujący naleśnik zawinięty w serwetkę z czym kto wybrał. Mój ser był znacznie bardziej praktyczny od śmietanki, na którą zdecydowała się koleżanka – musiała szybko jeść, bo nadzienie było dość dynamiczne. Ja natomiast mogłam się delektować, ot co!

Gdyby ktoś nabrał ochoty na samodzielne wyczyny kulinarne, przepis znajdziecie w tekście Blin!.

#9 Śpiew a capella (пение а капелла)

Śpiew chóralny w cerkwi to coś, co wywołuje we mnie metafizyczne drżenie. Pamiętam, kiedy po raz pierwszy spotkałam się z nim w Ławrze Poczajowskiej i nie mogłam wyjść ze świątyni. Zwyczajnie mnie zamurowało. Nawet teraz, kiedy to piszę, te dźwięki brzmią mi w uszach. Uff…

#10 Twoja propozycja…

…na którą czekam w komentarzach. Ciekawa jestem, z czym Ci się kojarzy Rosja 🙂

Kiedy będziesz się zastanawiać nad odpowiedzią, zachęcam do lektury wpisów blogerów, którzy również biorą udział w dzisiejszej akcji „W 80 blogów dookoła świata”:

Angielski