Oj, i to bardzo! I rzecz wcale nie w tym, że te czasowniki naturalnie są ze sobą powiązane. To nasz mózg podczas uczenia się w rozpaczliwym poszukiwaniu analogii tworzy czasem pary, które wcale nam nie pomagają w zapamiętywaniu.
Proces zapamiętywania takich utrapionych czasowników roboczo podzieliłam na dwa etapy (które zaobserwowałam u siebie):
- Pierwszy kontakt z czasownikami – usilne próby zapamiętania na różne sposoby, ostatecznie zakończone sukcesem. Mam to!
- Uczenie innych, a więc spojrzenie „na świeżo” na dobrze opanowany materiał i, witaj przygodo!, znów wracamy do powtarzania w myślach i wybierania prawidłowego wariantu.
Oczywiście, istnieją szczęśliwcy, którym od samego początku z niczym się dane słowa nie kojarzą, zapamiętują je i mają spokój do końca życia lub problemów z pamięcią.
Ale do brzegu – poniżej pięć polsko-rosyjskich par czasowników. Sprawiających problemy mniejsze i większe.
„Zapomnij” to przed egzaminem!
Osoba, która rozpoczyna swoją przygodę z językiem rosyjskim z pewnością na jednych z pierwszych zajęć usłyszy „запомните это” i odczuje lekki powiew absurdu. Bo jak ma „zapomnieć” to, co właśnie powinna się nauczyć?!
Tymczasem:
! запо́мнить, запомина́ть - zapamiętać, zapamiętywać
No dobrze, jak więc nazwiemy proces przeciwny, a jakże w opisywanej sytuacji niepożądany?
! забыва́ть, забы́ть - zapominać, zapomnieć
„Dyszy, dyszy” słyszy pacjent u lekarza…
…i trochę może się zdziwić, że ten mu każe „dyszeć”, ale że w sumie ma to jakiś związek z oddychaniem, więc niech będzie.
Tu akurat skojarzenie wiedzie nas we właściwą stronę:
! дыша́ть, подыша́ть - oddychać, odetchnąć
Gorzej jest z rosyjskim czasownikiem, który od procesu pobierania tlenu z powietrza nieco nas oddala:
! отдыха́ть, отдохну́ть - odpoczywać, odpocząć
Możesz „zakazać” obiad
Czy oznacza to, że właśnie ktoś chce kogoś pozbawić jedzenia? Nic bardziej mylnego – pozwala mu je zamówić!
! зака́зывать, заказа́ть - zamawiać, zamówić
Natomiast jeśli faktycznie chcemy komuś zakazać jeść, użyjemy czasownika:
! запреща́ть, запрети́ть - zabraniać, zabronić
Hola, hola, to jeszcze nie koniec!
Tak długo „iskałam”, aż znalazłam!
No tak, w końcu polski czasownik „iskać” jest związany z wyszukiwaniem czegoś, co może niekoniecznie chcielibyśmy znaleźć.
Rosyjskie искать zarówno w aspekcie niedokonanym, jak i dokonanym nieustannie przywodzi na myśl (przynajmniej mi) małpy podczas codziennych czynności pielęgnacyjnych. Ale nie dajcie się temu zwieść, bo:
! иска́ть, поиска́ть - szukać, poszukać
Natomiast jeśli chodzi o odpowiednik polskiego „iskać”, to rosyjski jest w tym względzie mniej pruderyjny i wykłada kawę na ławę:
! иска́ть, поиска́ть вшей - iskać, wyiskać
Ale jak to „ZAŻ(RZ)YGAŁ”?
Gdzie Rzym, gdzie Krym; gdzie ogień, a gdzie wymioty? Ten pierwszy w rosyjskim, a te drugie w polskim. Przed Wami para czasowników wywołująca (i słusznie!) morze uśmiechów i rechotów.
! зажига́ть, заже́чь - zapalać, zapalić
I (za przeproszeniem):
! блева́ть, заблева́ть - rzygać, zarzygać
Na koniec mam dla Was jeszcze jeden przykład – разбираться, разобраться – ale to już Wy sami się zastanówcie na ile mu blisko (daleko?) do polskiego rozebrać i rozbierać się.
Obraz Steve Buissinne z Pixabay
