Rety, co to? Z czym to się je i do czego to podobne? Takie mniej więcej reakcje słyszę od moich uczniów (i w sumie taką miałam na początku swojej przygody z rosyjskim), kiedy po raz pierwszy spotykają się z krótką formą przymiotnika. Zaraz zobaczycie, że nie taki diabeł straszny, jak go malują.
Zanim przejdziemy do formy krótkiej, przypomnijmy sobie długą formę przymiotników w języku rosyjskim, które dzielą się na grupę twardo- i miękkotematową.
W jednym z poprzednim wpisów wszystko to dokładnie rozrysowałam wraz z podaniem przykładów, więc szybki rzut oka na tekst z pewnością rozjaśni Wam temat:
Poszukajmy teraz analogii do języka polskiego – znacie takie formy jak „zdrów”, „wesół” czy „rad”? Oczywiście, już ich prawie nie używamy w naszym języku, ale to jest ni mniej, ni więcej tylko właśnie krótka forma przymiotnika (która, notabene, wywołała powszechną wesołość na jednych z moich zajęć – nie omieszkałam opisać tę sytuację na swojej stronie na Facebooku).
W rosyjskim krótka forma również występuje i jest zdecydowanie częściej używana niż w języku polskim.
Jak tworzymy krótką formę przymiotnika w języku rosyjskim?
Bardzo prosto – poprzez odcięcie końcówki. Warto przy okazji pamiętać, że taka forma odmienia się przez rodzaje i liczby, ale w przeciwieństwie do formy długiej nie przez przypadki.
Zobaczmy, jak to wygląda w przypadku przymiotników twardotematowych:
- гото́вый – гото́в
- гото́вая – гото́ва
- гото́вое – гото́во
- гото́вые – гото́вы
i miękkotematowych:
- си́ний – синь
- си́няя – синя́
- си́нее – си́не
- си́ние – си́ни
Oprócz tego w rodzaju męskim możemy spotkać się z formami, w których pojawia się dodatkowa samogłoska:
- кре́пкий – кре́пок
- го́рький – го́рек
- у́мный – умён
Dlaczego? Żeby łatwiej było takie słowo wymówić.
Przykłady użycia krótkiej formy przymiotnika
1. Frazeologizmy
To jest prawdziwe wykopalisko przykładów krótkiej formy przymiotnika! Zobaczmy dwa z nich: за́дним умо́м кре́пок (mądry [Polak] po szkodzie) czy ко́рень уче́ния го́рек, да плод его́ сла́док (korzeń nauki jest gorzki, ale jego owoce są słodkie).
2. Krótka forma jako dopełnienie
Tak najbardziej obrazowo można opisać funkcję i miejsce formy krótkiej w zdaniu. Parę przykładów z pewnością nieco rozjaśni ten opis.
- я гото́ва к встре́че – jestem gotowa na spotkanie
- он по́лон оптими́зма – on jest pełen optymizmu
- рестора́н знамени́т вку́сными блю́дами – restauracja słynie z pysznych dań
3. Różnica między formą długą a krótką
Czasami stosujemy formę krótką, ponieważ wynika to z pewnych różnic semantycznych – zazwyczaj opisuje cechę, która ma charakter czasowy, np. ма́льчик бо́лен (chłopiec jest teraz chory) i ма́льчик больно́й (chłopiec jest przewlekle chory), ту́фли малы́ (pantofle są za małe [dla kogoś]) i ту́фли ма́лые (pantofle są małe w ogóle).
Jakimi przykładami z użyciem krótkiej formy przymiotnika w języku rosyjskim uzupełnilibyście tę listę?
