Dawne miary długości w Rosji

„Było, minęło” – tak brzmi przewodnie hasło dzisiejszej, 29 edycji naszej akcji „W 80 blogów dookoła świata”. W moim tekście postanowiłam opisać kilka wybranych miar długości, których w Rosji już obecnie się nie używa. A których ślady można odnaleźć chociażby w literaturze czy licznych powiedzeniach.

Kilka dat

Jak dawniej ludzie mierzyli długość, objętość, wagę? Z braku specjalistycznych urządzeń – w odniesieniu do siebie: ile byli w stanie przenieść, przejść, objąć. Stąd różnych określeń dla poszczególnych miar było bardzo wiele w zależności od zawodu czy regionu.

W 1835 roku car Mikołaj I wydał ukaz mający na celu uporządkowanie systemu miar na podstawie angielskiego wzorca. Pojawiło się wiele nowych słów takich jak фут (stopa) czy дюйм (cal), które zastąpiły część określeń używanych w epoce staroruskiej lub zmieniały sposób przeliczania starych jednostek.

System metryczny został dopuszczony do użytkowania jako fakultatywny na terytorium Imperium Rosyjskiego w 1899 roku, a w 1925 roku w ZSRR ostatecznie uznany za obowiązujący.

W czym mierzono długość?

Postanowiłam skupić się na kilku wybranych jednostkach długości, ponieważ najbardziej utkwiły mi w pamięci podczas licznych spotkań z literaturą rosyjską, w których narrator wzrost bohatera podawał w arszynach, a odległość z wioski do miasta w wiorstach.

Wyobrażenie o kilku podstawowych jednostkach doskonale oddaje poniższa grafika*:

1 вёрста (wiorsta) = 500 саженей (сажень – sążeń) = 1,0668 km
1 сажень (sążeń) = 3 аршина (аршин – arszyn) = 7 фут (stopa) = 48 вершков (вершок – werszek) = 2,1336 m

Rozróżniano dwa rodzaje sążni: косая сажень (liczony „na ukos”) = 2,48 m i маховая сажень (liczony „na rozmach”) = 1,76 m

1 аршин (arszyn) = 4 пяди (пядь – piędź) = 16 вершков (werszków) = 28 дюймов (cali) = 71,12 см
1 локоть (łokieć) = 44 cm (od 38 do 47 cm według różnych źródeł)
1 фут (stopa) = 1/7 сажени (sążnia) = 12 дюймов (cali) = 30,479 cm

Dawne jednostki dziś

Zdarza się, że do dziś niektórych nazw używa się zwyczajowo – np. „wiorst” zamiast „kilometrów”, bo w końcu mają podobną wartość. Jednak najwięcej słów określających stare jednostki zachowało się w utartych zwrotach i powiedzeniach, np. семь вёрст до небес (siedem wiorst do nieba – tak się mówi o długiej, trudnej drodze lub w sytuacji, gdy ktoś dużo mówi i obiecuje), мерить всех одним аршином (mierzyć wszystkich jednym arszynem/miarą – „arszyn” dawniej też oznaczał linijkę o określonej długości) czy пядь земли (piędź ziemi).

„W 80 blogów dookoła świata”

Zobaczcie też co w temacie „Było, minęło” przygotowali dla Was inni blogerzy:

.Austria:

Viennese breakfast – Było minęło – czasy CK

Chiny:

Biały Mały Tajfun – YMCA

Finlandia:

Suomika – Opisywanie przeszłości po fińsku

Francja:

Gruzja:

Gruzja okiem nieobiektywnym – Była sobie fabryka…

Hiszpania: