Co to takiego czasownik zwrotny? Jakie są jego rodzaje? Na szczęście w języku polskim i rosyjskim funkcjonują podobnie, więc ich nauka nie powinna nam sprawiać problemu.
Definicja czasownika zwrotnego
Zacznijmy od tego, że czasownik zwrotny to taki, do którego w języku polskim dodajemy „się”, a w rosyjskim „-ся”.
bezokolicznik + SIĘ
инфинитив + -СЯ
W pierwszym przypadku mamy do czynienia z zaimkiem zwrotnym, który jest nieodmienny i jako osobny towarzyszy czasownikowi kolejno odmienianemu przez osoby, a w drugim jest nieodłączną częścią czasownika i występuje w dwóch formach: -сь i -ся. Porównajmy to na przykładzie czasownika interesować się / интересова́ться:
ja interesuję się
ty interesujesz się
on,ona,ono interesuje się
my interesujemy się
wy interesujecie się
oni, one interesują się
я интересу́юсь
ты интересу́ешься
он, она, оно интересу́ется
мы интересу́емся
вы интересу́етесь
они интересу́ются
Kategorie czasowników zwrotnych
Jakiego rodzaju akcje możemy opisać za pomocą tych czasowników? Tutaj nam przyjdzie z pomocą grafika:
- czynności dotyczące osoby, która je wykonuje – jest ona wykonawcą i odbiorcą danej akcji. Inne przykłady to: обува́ться – zakładać buty, причёсываться – czesać się, бри́ться – golić się;
- czynności skierowane do drugiej osoby. Inne przykłady to: уви́деться – zobaczyć się, созвони́ться – zdzwonić się, перепи́сываться – korespondować;
- czasowniki określające jakiś proces. Inne przykłady to: зака́нчиваться – kończyć się, продолжа́ться – kontynuować;
- czasowniki, które w języku rosyjskim są zwrotne, a w polskim nie lub na odwrót;
- czasowniki w formie bezosobowej. Inne przykłady to: смерка́ться – zmierzchać się, лежа́ться – leży się.
Czasowniki, które w polskim/rosyjskim tracą zaimek zwrotny
Odnośnie do punktu 4. przypomnijmy sobie kilka takich przykładów:
PL- zwrotne, RU – niezwrotne
nudzić się – скуча́ть
przyjaźnić się – дружи́ть
przeprowadzać się – переезжа́ть
spóźniać się – опа́здывать
opalać się – загора́ть
PL- niezwrotne, RU – zwrotne
rywalizować – соревнова́ться
walczyć – сража́ться
przepraszać – извиня́ться
trenować – тренирова́ться
potrzebować – нужда́ться
Czasowniki o znaczeniu biernym
Na koniec jeszcze jedno zastosowanie czasowników zwrotnych – przy ich pomocy możemy wyrazić stronę bierną. Zobaczmy, jak to wygląda na konkretnych przykładach:
Рабо́чие стро́ят дом.
[Robotnicy budują dom.]Э́тот институ́т организует ра́зные мероприя́тия.
[Ten instytut organizuje różne imprezy.]
Дом стро́ится рабо́чими.
[Dom jest budowany przez robotników.]Ра́зные мероприя́тия организу́ются э́тим институ́том.
[Różne imprezy są organizowanie przez ten instytut.]
No dobrze, materiał do powtórki już jest. Dobrze wiecie, co potem należy z nim z robić. 😉