Frazeologizmy, inaczej związki frazeologiczne (фразеологизмы) to utarte zwroty i wyrażenia (устойчивые словосочетания/выражения), posiadające przenośne znaczenie; tworzące je słowa nie mogą być rozumiane dosłownie. Pisząc ten tekst, sama byłam ciekawa, jak poradzę sobie ze znalezieniem polskich odpowiedników rosyjskich frazeologizmów – zobaczcie, co z tego wynikło.
.
Frazeologizmy mają to do siebie, że tworzą je odpowiednie słowa, których formy nie powinniśmy zmieniać, ani nie zastępować ich innymi wyrazami. W przeciwnym razie jest to uznawane za błąd językowy – jak myślicie, która forma jest poprawna: „iść po najmniejszej linii oporu” czy „iść po linii najmniejszego oporu”? 😉
Stąd, kiedy korzystamy ze związków frazeologicznych, powinniśmy dbać o ich poprawne brzmienie (i, w przypadku języka rosyjskiego, od razu uczyć się ich we właściwej formie).
Przygotowałam dla Was listę wybranych frazeologizmów, które podzieliłam na trzy grupy. Zachęcam Was, żebyście pomyśleli nad miejscami, w których nie udało mi się wpisać polskiego związku frazeologicznego, jedynie opisowe tłumaczenie, i zamieszczali swoje propozycje w komentarzach.
.
1# Frazeologizmy zawierające podobne lub te same słowa
I, uwaga, równocześnie posiadające inne znaczenie 😉
.
| Уча учимся Не учи ученого.... | Ucząc innych, sami się uczymy Nie ucz ojca dzieci robić... |
| На худой конец Отдать концы Сводить концы с концами . ... | W najgorszym przypadku Wyciągnąć kopyta Wiązać koniec z końcem... |
| Не в коня корм Конь не валялся Троянский конь..... | Żaden pożytek (z kogoś lub czegoś) Jeszcze nic nie zostało rozpoczęte* Koń trojański.… |
| Видит око, да зуб неймет Око за око, зуб за зуб Недреманное око.... | Coś pozornie wydaje się osiągalne* Oko za oko, ząb za ząb Nie spuszczać z oczu... |
| Биться как рыба об лед Ни рыба ни мясо.... | Rzucać się jak ryba w sieci Ni pies, ni wydra.... |
| Ловить рыбу в мутной воде Нем как рыба..... | W odmęcie ryby najlepiej się łowią Milczeć jak grób... |
| Мало каши ел Каши просят (про обувь) Каши не сваришь Заварить кашу.... | Być zielonym w jakiejś dziedzinie Jeść woła (o bucie) (Nie) dojść do ładu Nawarzyć piwa... |
| Гоняться за двумя зайцами Убить двух зайцев.... | Łapać dwie sroki za ogon Upiec dwie pieczenie na jednym ogniu... |
| Семеро по лавкам Семеро одного не ждут Семь верст до небес Семь верст киселя хлебать Седьмала вода на киселе.... | Mieć dużo dzieci* Wszyscy nie będą czekać na jednego* Obiecywać gruszki na wierzbie Jechać daleko i bez wyraźnej przyczyny* Dziewiąta woda po kisielu... |
| Изо дня в день Со дня на день.... | Dzień w dzień Z każdym dniem... |
| Медвежий угол Медвежья услуга.... | Kozi róg Niedźwiedzia przysługa... |
| Игра слов Игра в одни ворота Игра с огнем.... | Gra słów Grać do jednej bramki Igrać z ogniem... |
| Вооружен до зубов Зубы заговаривать Цедить сквозь зубы Скалить зубы Положить зубы на полку Ни в зуб ногой Иметь зуб.... | Uzbrojony po zęby Mydlić oczy Cedzić słowa Zacisnąć pasa Ni w ząb Żywić nienawiść... |
| Лежать на печи Плясать от печки.. | Zbijać bąki W koło Macieju. |
.
2# Frazeologizmy – paronimy
Paronimem określamy słowo, które pod jakimś względem (brzmienia, budowy) jest podobne do innego wyrazu, np. chybotać – chrobotać, samo zjawisko zaś – paronimią.
.
| Опускать руки/pаспускать руки | ręce opadają/brać się za łby |
| (декламировать) по памяти/по старой памяти | (deklamować) z pamięci/z przyzwyczajenia* |
| Последнее слово (завещание)/последующее слово… | ostatnia wola/kolejne słowo* |
| Бросить камень/бросить перчатку | rzucać kamieniem/rzucać rękawicę |
.
3# Frazeologizmy – homonimy
Homonimy natomiast są to słowa o takim samym brzmieniu, ale innym znaczeniu. Analogicznie do poprzedniego punktu, w takim przypadku mówimy o zjawisku homonimii.
.
| Голову ломать | 1. Zachodzić w głowę 2. Mieć niespokojną głowę |
| В глубине души/до глубины души .. | 1. W głębi duszy 2. Dogłębnie* |
| Брать слово | 1. Mieć głos 2. Brać za słowo |
| Язык проглотить | 1. Palce lizać 2. Odebrać mowę |
.
PS. Pomóżcie z tłumaczeniami, jak zauważycie, że coś można zgrabniej przełożyć 😉 (zwłaszcza w przypadku wariantów oznaczonych gwiazdką*).
.
